T/S Alan Phan
27 Oct 2012
“Những gì không thể đứng
thẳng, những gì đang bị đe dọa, những gì đang rung chuyển theo từng cơn
gió…rồi sẽ gẫy đổ theo thời gian. Nhưng bình minh sẽ theo sau bóng tối.
Sự tái sinh không thể xẩy đến trước cái chết…” Robert M. Price
Nếu trong 6 tháng tới, giá BDS xuống
thêm 25 đến 30% thì chúng ta có thể coi như là bong bóng đã vỡ. Hệ quả
là sự tiếp tục xuyên đáy thêm khoảng 30% kéo dài ít nhất là 2 năm. Dĩ
nhiên tôi chỉ muốn nói đến phân khúc chung cư trung bình và cao cấp tại
Hà Nội và HCM. Các loại BDS khác như biệt thự, đất nền, nhà phố, căn hộ
rẻ, vùng ven đô, thương mại, văn phòng …sẽ bị ảnh hưởng lây, nhưng cường
độ và thời điểm có thể thay đổi ít nhiều.
Và khi nói đến bong bong vỡ…nhiều người
hình dung ngay đến những hoang tàn thường thấy sau những trận ném bom
thời chiến… Thực tại không bi kịch như vậy đâu. Thậm chí, phần lớn người
dân có thể không quan tâm và ăn nhậu bình thường theo đúng phong cách
“makeno” của xã hội.
Tại sao bong bóng phải vỡ mà không xì hơi?
Bởi vì muốn tiếp tục bơm, chúng ta cần
hơi. Những thành phần muốn giữ cho bong bóng căng tròn như chánh phủ,
ngân hàng, công ty BDS, nhà đầu cơ thứ cấp…đều đã hết hơi. Việc in tiền
xả láng để bơm hơi cũng không còn khả thi vì hậu quả của lạm phát. Không
quan chức nào dám để dân phải mang bao bố tiền đi mua 1 ổ bánh mì. Tất
cả lực đỡ của BDS bây giờ chỉ còn một giải pháp là 50 tỷ USD vàng và
ngoại tệ trong dân sẽ được đem ra quăng vào BDS, cách này hay cách khác.
Dù các quan chức hồ hởi chuyện huy động được 60 tấn vàng trong dân mấy
tháng vừa qua, tôi cá rằng chánh phủ hay các công ty BDS sẽ không moi
móc thêm một đồng nào. Dân trí có thấp đến đâu, đồng tiền vẫn sẽ liền
với khúc ruột, kể cả ruột ngàn dặm.
Các thành phần nào trong dân sẽ chịu nhiều ảnh hưởng nhất?
Khi bong bóng BDS vỡ, nợ xấu ngân hàng
sẽ tăng gấp 3 lần và có lẽ hơn 50% các ngân hàng tư nhân sẽ phá sản. Đây
chỉ là một ước tính có nhiều xác suất sai lạc, vì hiện nay, các thống
kê về tài chánh công tư của Việt Nam khá mù mờ và mâu thuẫn. Dân gởi
tiền được bảo hiểm đến 50 triệu đồng, do đó phần lớn tài khoản sẽ an
toàn. Số ngân hàng còn sống sót sẽ được sự hổ trợ đặc biệt của NHNN nên
thanh khoản cũng sẽ khá cao. Vì 70% dư nợ của ngân hàng hiện nay là do
các tập đoàn tổng công ty nhà nước vay, nên ảnh hưởng trực tiếp sẽ không
gây xáo trộn gì trong vận hành kinh tế vĩ mô (vẫn trì trệ).
Tuy nhiên, ảnh hưởng gián tiếp sẽ đầy
dẫy. GDP có thể quay về zero tăng trưởng, tỷ lệ thất nghiệp sẽ cao gấp
đôi, sức tiêu thụ của người tiêu dùng co cạn và lạm phát có thể tăng quá
2 con số (tùy theo mức độ in tiền).
Khi bong bong vỡ, thành phần giàu có
(khoảng 5% dân số) sở hữu nhiều tài sản từ BDS, chứng khoán, vốn riêng
của doanh nghiệp và các đầu tư khác sẽ chịu thiệt hại nặng nề. Tuy vậy,
một số nhỏ đại gia dùng đòn bẫy vay mượn cao ngất, có thể lợi dụng tình
thế mà xù nợ hợp pháp.
Thành phần trung lưu, công tư chức và
mua bán nhỏ (khoảng 20% dân số) cũng sẽ đối diện với thất nghiệp, sức
tiêu thụ giảm và lạm phát cao, nhưng có thể thắt lưng buộc bụng và vượt
bão an toàn.
Thành phần còn lại (75% dân số) sẽ khổ
sở chịu đựng thêm một thời gian dài với mức sống khá cơ cực so với các
nước láng giềng. Tuy nhiên, họ không có nhiều tài sản để bị tổn hại hay
mất mát. Gặp khó khăn ở các thành phố và khu công nghịệp, họ sẽ rút về
quê cũ sống qua ngày, đợi chờ cơ hội khác.
Thành phần hưởng lợi trong 2013 là những
người dân có tiền mặt, dễ dàng thu mua tài sản với giá cực rẻ. Những
hiện tượng tích cực khác gồm việc bớt giao thông (ít kẹt xe thì ít bị ô
nhiễm hơn), bớt ăn nhậu (ít bệnh và ít tệ nạn xã hội hơn), bớt tham
nhũng (ít dự án và ít nhu cầu giấy tờ)…
Bài toán căn bản hiện nay
Theo thống kê mới nhất của NHNN, tổng dư
nợ của tất cả ngân hàng thương mại (quốc doanh và tư nhân) là 2.89
triệu tỷ đồng (140 tỷ USD) vào cuối tháng 10. Nếu chi phí đồng tiền
(cost of money) là 15% mỗi năm, lãi suất cho số nợ trên là 21 tỷ USD mỗi
năm, không tính nợ gốc. Nếu 70% doanh nghiệp toàn quốc vay nợ và chỉ
sản xuất ra 77 tỷ USD mỗi năm (dựa trên 70% của GDP năm 2011), thì mỗi
USD kiếm được, họ phải chi ra 29 xu (hay 29% doanh thu) để trả lãi suất.
Trừ việc mua bán ma túy hay buôn gái, không một ngành nghề kinh doanh
nào có thể sinh lợi để giải quyết bài toán này. Không xóa bỏ hết để lập
bàn cờ mới, nền kinh tế Việt Nam, bất kể định hướng nào, sẽ loay hoay
với vấn nạn này trong cả chục năm tới.
Nhìn lại lịch sử kinh tế của nhân loại,
chuyện bong bong tài sản căng nóng rồi vỡ tan là một hiện tượng khá binh
thường, qua mọi thời đại với mọi sắc dân trong mọi định chế. Biện luận
Viêt nam là một ngoại lệ, cần giải pháp đặc thù hay có một kết cục tốt
đẹp không thuyết phục lắm. Ngay cả quyết tâm của các chánh quyền cố gắng
ngăn cản sự đổ vỡ cũng thường xẩy ra, thường làm chậm tiến trình, nhưng
sau cùng cũng vô hiệu. Ai cũng biết là ung nhọt phải vỡ để da thịt mau
lành. Sau một trận lửa lớn, cây cối trong khu rừng thường xanh tốt hơn.
Chấp nhận định luật của thiên nhiên, trả
giá cho những sai phạm trong quá khứ và tiếp tục hành trình của đổi mới
và sáng tạo. Hãy dành thì giờ lên kế hoạch cho một tương lai mới theo
những tiền đề và thay đổi của tình thế. Đừng loay hoay với những điều
chỉnh nửa vời, qua những thỏa hiệp với nhiều phe nhóm lợi ích và lợi
dụng.
Tệ nhất là lấy tiền của 95% nhân dân đi cứu trợ cho 5% dân giàu có.
Phải dứt khoát là “hãy để chúng chết đi”.
Alan Phan
T/S Alan Phan là một doanh nhân bôn
ba làm ăn trên 43 năm qua tại Mỹ và Trung Quốc. Ông cũng là tác giả của 8
cuốn sách Anh và Việt ngữ về kinh tế tài chánh của các nền kinh tế mới
nổi. Ông tốt nghiệp tại các đại học Penn State, American
Intercontinental (Mỹ), Sussex (UK) và Southern Cross (Úc). Web site cá
nhân là www.gocnhinalan.com.
No comments:
Post a Comment