March 8, 2012 By 111 Comments
Nếu các vị quan và các chuyên
gia này sống thực trong một xã hội đụng chạm với thực tế hàng ngày, như
các doanh nghiệp tư nhân nhỏ vừa hay các nhân viên sống nhờ đồng lương,
họ sẽ nhận ra vài điều đáng buồn. Chẳng hạn, nhập siêu giảm mạnh không
phải vì xuất khầu tăng vượt tốc, mà vì nhu cầu tiêu dùng cũng như các
hoạt động sản xuất đã ngừng trệ thảm hại. Đây cũng là lý do tỷ giá USD
đã không tăng như dự đoán vì người dân đã hết tiền để trữ đô la hay xài
hàng nhập khẩu. Khi nền kinh tế suy thoái trầm trọng, lượng cầu tiêu
dùng giảm mạnh và lạm phát cũng như lãi suất sẽ giảm theo. Đây không
phải là những dấu hiệu tích cực để lạc quan.
Như thông lệ mỗi đầu năm, chúng ta đã
được đọc rất nhiều bài viết về những dự đoán cho nền kinh tế Việt Nam
trong 2012. Từ các chuyên gia có giấy phép và ăn lương chánh phủ (trực
tiếp hay gián tiếp) đến những định chế tài chánh nước ngoài có họat động
tại Việt Nam, tất cả đều đưa ra những chỉ số hay bối cảnh tương đối
giống nhau. Hai lý do chính: một là mọi người đều dựa vào các số liệu
thống kê cung cấp bởi chánh phủ và nếu rác hay vàng cho vào một đầu, thì
đầu ra cũng phải là rác hay vàng. Hai là vì tương lai làm ăn của họ
cũng tùy thuộc vào chánh phủ, nên làm chánh phủ phật ý, bằng những dự
đoán độc lập, ngoài luồng là mất việc.
Kết quả của các tiên đoán trong quá khứ
Hôm nọ, có chút thì giờ rãnh rỗi, tôi
hỏi anh sinh viên trợ lý, lục soát lại các dự đoán kinh tế về Việt Nam
trong 5 năm vừa qua, nhất là vào thời điểm Quý 1. Tôi nhờ anh chia ra 3
kết quả: các dự đóan đúng trên dưới 10%, trên dưới 50% và sai bét. Tỷ lệ
cho thấy số sai bét chiếm 46% và số sai trên dưới 50% là 39%. Con số
đúng chỉ được 15%. Tuy nhiên, thầy bói vẫn là một nghề đông khách dù có
nói trúng hay sai. Và ít người biết được một xảo thuật kiếm tiền của
nghề thầy bói là phải “coi mặt mà bắt hình dong”. Tiên đoán một tương
lai sáng ngời cho mọi ông bà chi tiền sộp là có kỹ năng tiếp thị cao.
Tôi thường không tham dự vào các cuộc
tiên đoán hàng năm. Dựa trên thống kê (phải trừ bớt những thổi phồng)
hay các trải nghiệm quá khứ (con người luôn luôn tái diễn lịch sử qua
các hành động ngu xuẩn về lâu dài) và dựa trên trực giác (rất giống các
bà có chồng ngoại tình), tôi hay đưa ra những khuynh hướng (trend) của
nền kinh tế vĩ mô hơn là những dự đoán ngắn hạn và không ổn định. Tuy
nhiên, hôm nay, nghe lời khích bác của vài anh bạn, tôi thử dùng 3
nguyên tắc nói trên coi các tiên đoán của mình có chính xác hơn không.
Nó cũng sẽ định hướng tương lai nghề làm thầy bói của tôi.
Trong
các dự đoán thịnh hành, tăng trưởng GDP của Việt Nam sẽ đạt 6% trong
2012, lạm phát xuống còn 9%,tỷ giá đứng yên, cán cân mậu dịch cải thiện
23%, dự trữ ngoại hối tăng 18% v.v… Tóm lại, một nền kinh tế vĩ mô khá
ổn định và ấn tượng so với sự suy thoái chậm chạp của toàn cầu. Quan
chức chánh phủ cũng rất hãnh diện cho đây là kết quả của những quyết
nghị tuyên tuyền của mình để thay đổi hướng đi của kinh tế tài chánh.
Những thực tế sau bộ mặt thành tích
Tuy nhiên, nếu các vị quan và các chuyên
gia này sống thực trong một xã hội đụng chạm với thực tế hàng ngày, như
các doanh nghiệp tư nhân nhỏ vừa hay các nhân viên sống nhờ đồng lương,
họ sẽ nhận ra vài điều đáng buồn. Chẳng hạn, nhập siêu giảm mạnh không
phải vì xuất khầu tăng vượt tốc, mà vì nhu cầu tiêu dùng cũng như các
hoạt động sản xuất đã ngừng trệ thảm hại. Đây cũng là lý do tỷ giá USD
đã không tăng như dự đoán vì người dân đã hết tiền để trữ đô la hay xài
hàng nhập khẩu. Khi nền kinh tế suy thoái trầm trọng, lượng cầu tiêu
dùng giảm mạnh và lạm phát cũng như lãi suất sẽ giảm theo. Đây không
phải là những dấu hiệu tích cực để lạc quan.
Từ góc nhìn này, tôi sẽ đánh liều và tiên đoán các sự kiện nổi bật sau đây của 2012 và vài năm tới:
- 1. Chánh phủ sẽ can thiệp mạnh hơn vào vận hành kinh tế:
Thay vì tiến về nền kinh tế thị trường
và để mặc cho mọi thành phần tự điều chỉnh theo khả năng, chánh phủ sẽ
sợ cuộc khủng hoảng biến thái không theo ý mình, nên các quan chức sẽ sử
dụng mọi biện pháp hành chánh để lái con tàu đi sâu vào nền kinh tế bao
cấp. Trước đó là sẽ in tiền thoải mái, cứu và không để ngân hàng nào
phá sản; gần đây, là quyết nghị cứu thị trường chứng khoán bằng “tái cấu
trúc” toàn diện cơ chế. Việc đổ tiền để vực dậy giá trị bất động sản
đang được nghiên cứu, cũng như phương thức thu góp hết vàng trong dân để
chuyền thành ngoại hối hay tiền đồng.
Để tránh những bất ổn xã hội, khuynh
hướng kiểm soát giá cả sẽ gia tăng và xăng dầu cũng như điện nước sẽ
được tiếp tục hổ trợ (subsidy).
Ngân sách nhà nước sẽ tăng thay vì giảm,
nợ công tiếp tục tăng vọt vì đầu tư công vào các dự án khủng hay cơ sở
hạ tầng cần được duy trì để tạo bộ mặt bền vững.
Đây cũng là tin khá tốt cho nền kinh tế
dựa vào tiêu xài của chánh phủ và quan hệ tốt với quan chức. Doanh
nghiệp nhà nước sẽ dồi dào nguồn vốn và tha hồ lợi dụng lợi thế độc
quyền, đặc vị của mình. Doanh nhiệp tư nhân làm ăn nhiều với chánh phủ
có thể hưởng tăng trưởng tốt trong những năm suy thoái tới.
- 2. Vàng và dầu sẽ gây lao đao cho tỷ giá và lạm phát
Tuy nhiên, các động thái can thiệp nói
trên của chánh phủ sẽ không có ảnh hưởng lâu dài vì hai yếu tố toàn cầu :
giá vàng và dầu hỏa. Việc in tiền của Ngân Hàng Trung Ương Âu Châu
(ECB) để cứu các ngân hàng lớn trong khối Euro và gói kích cầu số 3 (QE
3) của Cơ Quan Dự Trữ Liên Bang Mỹ (Fed) sẽ tiếp tục đẩy giá vàng và dầu
hỏa lên và giá trị các bản vị USD hay Euro sẽ từ từ hạ giá, dù suy
thoái toàn cầu sẽ làm quá trình này chậm lại. Một biến cố lớn ở Trung
Đông hay Trung Quốc sẽ thay đổi hoàn toàn mọi dự đoán.
Tương tự, nền kinh tế suy thoái của Việt
Nam sẽ giúp lạm phát và tỷ giá không gia tăng nhiều. Tuy nhiên, khi
dòng tiền nhàn rỗi chạy theo cơn sốt vàng và dầu hỏa, các biến động và
ảnh hưởng trên mọi hoạt động kinh tế tài chánh sẽ khó cân bằng. Những
chánh sách nghị quyết sẽ bay theo mộng tưởng. Tất cả mọi chỉ tiêu về vĩ
mô cũng như cán cân thương mại và các gói kích cầu hỗ trợ ngân hàng,
chứng khoán và bất động sản sẽ trở nên bất khả thi và tương lai tùy
thuộc vào “may rủi” nhiều hơn là hoạch định.
- 3. Các phi vụ M&A sẽ gia tăng mạnh
Một điều chắc chắn là trong tình trạng
bất ổn, lãnh vực thu tóm và sát nhập công ty sẽ tăng trưởng tốt. Thị
trường tài chánh thế giới luôn luôn có những dòng tiền mặt khá lớn để
mua tài sản bán tháo. Phần lớn các nhà đầu tư nội địa, từng đổ tiền vào
chứng khoán và bất động sản các năm trước, sẽ tham gia hăng hái vào cuộc
săn đuổi này. Do đó mà tại sao tôi nói là trong 10 năm tới, rất nhiều
tài sản sẽ đổi chủ và sẽ có những đại gia mới của Việt Nam lợi dụng cơ
hội để kiếm tiền siêu tốc. Và ngược lại, nhiều siêu sao đang cháy sáng
lúc này sẽ đi vào quên lãng.
Dù họ rất sẵn tiền, nhưng tôi nghĩ các
nhà đầu tư nước ngoài sẽ tham dự các phi vụ M&A một cách giới hạn.
Các rào cản về thủ tục pháp lý, về lối thoát (exit), về quản trị địa
phương và về bất ổn vĩ mô vẫn còn nhiều và sự thiếu minh bạch của các
đối tác điều hành vẫn gây nhiều lo ngại cho các nhà đầu tư nước ngoài.
- 4. Hàng Trung Quốc sẽ tràn ngập gây khó khăn cho hàng nội địa
Trung Quốc hy vọng sẽ chỉ giảm tăng
trưởng GDP xuống 7.5% so với 9.2% năm 2011. Sản xuất công nghiệp sẽ chịu
nhiều tác động nhất vì sự đầu tư vào các nhà máy gần đây luôn vượt quá
nhu cầu của thế giới, nhất là các hàng tiêu dùng và điện tử. Trong khi
đó, với suy thoái tại Âu Châu và Nhật Bản và “dậm chân tại chỗ” của kinh
tế Mỹ, những nơi còn lại để Trung Quốc bán tháo hàng rẻ tiền là các
quốc gia mới nổi, nhất là các láng giềng.
Ba lợi thế cạnh tranh đáng kể của hàng
Trung Quốc: (a) tỷ giá RMB dưới giá trị thực khoảng 26% (trong khi VND
trên giá trị thực gần 14%) tạo một khác biệt chừng 40% trên giá thành;
(b) hệ thống tiếp liệu các linh kiện và hiệu năng sản xuất cùng công
nghệ hiện đại tạo một thành phẩm có giá trị cao; và (c) thị trường nội
địa Tàu rộng lớn tạo lợi điểm chuyển giá theo nhu cầu và đặc điểm của
thị trường xuất khẩu.
Mặc cho khẩu hiệu “người Việt dùng hàng
Việt”, khách hàng trong thời buổi kiệm ước sẽ lựa chọn túi tiền thay vì
lòng yêu nước và các nhà sản xuất Việt có sản phẩm tương tự như Trung
Quốc sẽ gặp khốn khó.
- 5. Thị trường bất động sản có thể thoát hiểm với lụât đất đai mới
Sau vụ Tiên Lãng, các quan chức lãnh đạo
“đã về hưu” cổ súy cho một thay đổi sâu xa về luật nhà đất. Chưa thấy
quốc hội có động tĩnh gì, nhưng việc không áp đặt luật về hộ khẩu và
những cải tổ sâu rộng về luật bất động sản bên Trung Quốc khiến nhiều
đại gia Việt hưng phấn chờ đợi. Tôi nghĩ đây là một cú hích quan trọng
có thể gây một cơn sốt mới cho giá trị bất động sản ở Việt Nam vì lý do
đơn giản là người có tiền ở Việt Nam không có nhiều lựa chọn về đầu tư.
Hai yếu tố quan trọng khác là sự thu hút đầu tư mới của Việt kiều và các
quỹ nước ngoài.
Thêm vào đó, hiện các nhóm lợi ích trong
ngân hàng, quỹ đầu tư, tập đoàn kinh tế, tổng công ty…đang nắm giữ một
số lượng tài sản rất lớn liên quan đến địa ốc. Việc tăng giá trị bất
động sản xuyên qua việc thay đổi luật nhà đất là một việc mọi người mọi
nhóm đều nhất trí đoàn kết để đạt mục tiêu. Chuyện oái oăm là nếu không
nhờ cái luật nhà đất bất công ngày xưa, các nhóm này đã không giàu và
quyền lực như ngày nay. Dù sao, qua sông rồi thì phải đắm đò, Tôn Tử dạy
thế.
Tuy nhiên theo nhận xét cá nhân về quy
trình để thay đổi luật lệ tại Việt Nam, tôi thấy thủ tục cũng nhiêu khê
và đòi hỏi rất nhiều quyết đoán từ các cấp lãnh đạo. Tôi không lạc quan
như các đại gia bất động sản, nhưng dù là cơ hội thay đổi có ít hơn 50%,
đây cũng có thể là một cú ngoặc đáng kể trong sự phát triển kinh tế.
Tóm lại, đó là 5 sự kiện tôi cho là sẽ đánh dấu ấn trên nền kinh tế tài chánh của Việt nam trong 2012. Những điều sẽ không thay đổi
trong năm 2012 thì phần lớn các bạn đã biết rồi: Việt Nam sẽ xếp đầu
bảng của thế giới về ăn nhậu tiêu xài, về chỉ số hạnh phúc, về tai nạn
giao thông, về huân chương phân phát, về tự hào dân tộc, về ô nhiễm môi
trường, về kỹ nghệ làm quan, và vè ổn định chính trị.
Thế giới ngoài kia cũng sẽ long đong với
những biến đổi của năm con Rồng và những nợ nần, sai lầm từ các năm vừa
qua. Tuy nhiên, các nền kinh tế minh bạch và chấp nhận phê phán sẽ tự
chỉnh sửa và các chuyên gia có thể tiên đoán thời điểm hồi phục khá
chính xác. Chúng ta thì chỉ biết lầm bầm,” Xin Ơn Trên phù hộ”.
No comments:
Post a Comment